معرفی انواع شیشه آلات آزمایشگاهی به همراه کاربردها

شیشه‌آلات آزمایشگاهی جزء اجزای ضروری در هر آزمایشگاه هستند و نقش مهمی در انجام آزمایش‌ها، تهیه محلول‌ها و ذخیره‌سازی مواد دارند. این ابزارها به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند، مانند مقاومت بالا در برابر حرارت و شفافیت مناسب، هنوز هم در بسیاری از آزمایش‌ها و تحقیقات از جایگاه ویژه‌ای برخوردار هستند. در این مطلب به معرفی انواع شیشه‌آلات آزمایشگاهی، ویژگی‌ها، کاربردها و نحوه انتخاب آن‌ها خواهیم پرداخت.

تعریف شیشه آلات آزمایشگاهی

لوازم و شیشه‌های آزمایشگاهی، وسایلی هستند که در آزمایشگاه‌ها و صنایع مختلف برای انجام آزمایشات و کار با دستگاه‌ها و نمونه‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شوند. این لوازم شامل وسایل نگهداری نمونه‌ها، مخلوط‌سازی، اندازه‌گیری، انتقال و غیره می‌باشند.
شیشه‌آلات آزمایشگاهی در بخش‌های مختلفی که افراد با نمونه‌های آزمایشگاهی و صنعتی در تعامل هستند، کاربرد دارند و از تجهیزات ضروری آزمایشگاهی به حساب می‌آیند. لوازم استفاده شده در آزمایشگاه‌ها و صنایع مختلف بسیار متنوع و پرکاربرد هستند و نیاز به کیفیت بسیار بالا دارند.

متداول‌ترین ظروف شیشه‌ای پرکاربرد

ظروف آزمایشگاهی به صورت مختلف در اندازه و شکل¬های متنوع تولید می‌شوند. برخی از این ظروف می‌توانند دمای بالایی را تحمل کنند مانند دکانتورها، بالن تقطیر، مبرد مارپیچ و غیره. همچنین، شیشه‌آلات آزمایشگاهی در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شوند، که از شیشه‌های کوچک آزمایشگاهی تا شیشه‌های بزرگ برای کاربردهای مختلف می¬باشند.

1. بشر: بشرها شیشه‌های استوانه‌ای با کف تخت هستند که برای همزدن و حرارت دادن مایعات در آزمایشگاه‌ها به کار می‌روند. این ظروف معمولاً در سه اندازه بلند، متوسط و کوتاه تولید می‌شوند.
2. استوانه مدرج (مزور) : این شیشه‌آلات برای اندازه‌گیری دقیق حجم مایعات به کار می‌روند و برای برداشتن حجم معینی از مایعات مناسب هستند.
3. قیف: برای صاف کردن و انتقال مایعات از یک ظرف به ظرف دیگر استفاده می‌شود.
4. لوله آزمایش: برای نگهداری و گرم‌کردن محلول‌ها و مایعات استفاده می‌شود.
5. قیف جداکننده: برای جداکردن مایعات مانند آب و نفت استفاده می‌شود.
6. شیشه‌ساعت: برای تبخیر سریع مایعات و محلول‌ها استفاده می‌شود.
7. بالن حجم‌سنجی : بالن‌ها ظروف شیشه‌ای گلابی‌شکل هستند که برای انجام واکنش‌های شیمیایی و حرارت دادن مایعات به کار می‌روند. این شیشه‌آلات در انواع مختلفی همچون بالن ته صاف، ته گرد، ژوژه و کجلدال موجودند.
8. ارلن مایر : این شیشه‌ها دارای دهانه‌های گشاد و تنگ هستند و به صورت ساده یا مدرج در بازار موجودند. ارلن‌ها برای مخلوط کردن مایعات و انجام آزمایشات شیمیایی کاربرد دارند.
9. پیپت: پیپت‌ها لوله‌های طویل و مدرج هستند که برای انتقال دقیق حجم معین از مایعات به کار می‌روند و معمولاً دقت کمتری نسبت به بورت دارند.
10. بورت: بورت‌ها لوله‌های طویل و مدرجی هستند که برای برداشتن حجم معین از محلول‌ها در فرآیند تیتراسیون استفاده می‌شوند.
11. پتری دیش: برای رشد و کشت باکتری‌ها و سلول‌ها.
12. پیست: برای تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی.
13. دسیکاتور: برای تخمیر و رشد میکروارگانیسم‌ها.
14. شیشه پودری دهان گشاد: برای تجزیه و تحلیل مواد شیمیایی به صورت پودر.
15. شیشه مایع دهان تنگ: برای نگهداری مواد شیمیایی و محلول‌ها با حجم کم.
16. میکروتیوب: برای نگهداری و آزمایش با حجم کوچک.

در بازار، برندها و شرکت‌های مختلفی وجود دارند که شیشه‌آلات آزمایشگاهی با کیفیت تولید می‌کنند. برخی از معروف‌ترین برندها عبارتند از: انگلستان، شات دوران آلمانی، ایزو لب، زیماکس، سوپر تک، گاما لب، گلاسکو، وی تک و ویل انگلیس. این برندها محصولات آزمایشگاهی با کیفیت بالا تولید می‌کنند.

انواع جنس شیشه

•    شیشه بوروسیلیکات: استفاده در تولید انواع ظروف آزمایشگاهی، لوازم پخت‌وپز و تجهیزات پزشکی.
•    شیشه کوارتز: تحمل دماهای بالا و کاربرد در بخش‌های خاصی از طیف الکترومغناطیسی.
•    شیشه متخلخل: استفاده برای فیلتر کردن مواد مختلف در آزمایشگاه.
•    شیشه سیلان شده: استفاده در کشت سلولی و جلوگیری از چسبیدن مواد آلی.

انواع برند شیشه آلات آزمایشگاهی

در بازار ظروف آزمایشگاهی، برندهای مختلفی وجود دارند که شیشه‌آلات آزمایشگاهی تولید می‌کنند. برخی از این برندها در اروپا مستقر هستند و به عنوان برندهای با کیفیت بحساب می¬آیند. در حالی که برخی دیگر در ایران یا چین فعالیت می‌کنند و ممکن است برخی از محصولات آن‌ها با برندهای معروف مانند دوران و زیماکس تولید شوند.
معروفترین برندهای اروپایی ظروف آزمایشگاهی عبارتند از:
•    شات دوران (Schott Duran) آلمان
•    پیرکس (Pyrex) انگلستان
•    تی جی آی (TGI) آلمان
•    کوئیک فیت (Quickfit) انگلستان
•    زیماکس (Simax) چک
•    اپندورف (Eppendorf) آلمان
همچنین، برندهای معروف دیگری نیز وجود دارند که محصولات آزمایشگاهی تولید می‌کنند، از جمله:
•    یونی گلس (Uniglass) چین
•    بوروسیل (Borosil) هند
•    پلی لب (Polylab) هند
این برندها نیز در صنعت ظروف آزمایشگاهی شناخته شده اند.

ویژگی‌های شیشه‌آلات آزمایشگاهی

شیشه‌آلات آزمایشگاهی باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند تا در آزمایش‌ها عملکرد بهینه داشته باشند. این ویژگی‌ها عبارتند از:

1. مقاومت حرارتی بالا: شیشه‌آلات باید قادر باشند تا حرارت‌های بالا را تحمل کنند و در آزمایشات حرارتی به خوبی عمل کنند.
2. شفافیت: شفافیت شیشه به محققان این امکان را می‌دهد که به راحتی تغییرات درون ظرف را مشاهده کرده و آزمایشات را کنترل کنند.
3. دقت بالا: شیشه‌آلات آزمایشگاهی باید دارای دقت بالایی در اندازه‌گیری باشند تا نتایج دقیق و صحیح حاصل شوند.
4. کیفیت ساخت: شیشه‌آلات باید با دقت بالا ساخته شوند تا در برابر شکستگی و واکنش‌های شیمیایی مقاوم باشند.

چرا در آزمایشگاه از ظرف شیشه‌ای استفاده می‌شود؟

با وجود اینکه امروزه ظروف آزمایشگاهی از جنس پلاستیک نیز تولید می‌شوند و دارای مزایای خاص خود هستند، هنوز هم ظروف شیشه‌ای به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود در بسیاری از آزمایشات استفاده می‌شوند. برخی از دلایل استفاده از ظروف شیشه‌ای عبارتند از:

1.  شفافیت: شفافیت شیشه باعث می‌شود که نظارت بر انجام آزمایشات و تغییرات درون ظرف آسان‌تر شود.
2.  مقاومت حرارتی: شیشه قادر است حرارت‌های بالا را تحمل کرده و در برابر شوک حرارتی مقاوم است.
3.  بی‌اثر بودن: شیشه‌آلات آزمایشگاهی معمولاً بی‌اثر هستند و در تماس با مواد شیمیایی واکنش چندانی نخواهند داشت.

نحوه انتخاب شیشه‌های آزمایشگاهی

انتخاب شیشه‌آلات آزمایشگاهی باید با توجه به نوع آزمایشات و نیازهای ویژه هر محیط انجام شود. برای انتخاب صحیح، باید چند نکته کلیدی را در نظر گرفت:

1. جنس شیشه‌آلات:

انتخاب جنس شیشه‌ای یا پلاستیکی بستگی به نوع آزمایش و استفاده از تجهیز دارد. برخی مواد شیمیایی یا آزمایشات خاص ممکن است نیاز به شیشه‌آلات خاصی داشته باشند که مقاوم به آن‌ها باشد.

2. حجم لوازم آزمایشگاهی:

حجم شیشه‌آلات باید مطابق با میزان استفاده و نیاز آزمایش تعیین شود. برای مثال، برای آزمایشات دقیق نیاز به ظروف با حجم مشخص و دقت بالا دارید.

3. قابلیت اتوکلاو بودن:

در برخی موارد، لوازم آزمایشگاهی نیاز به استریل شدن دارند. برای این گونه موارد، باید به قابلیت اتوکلاو بودن شیشه‌آلات توجه کرد.

کاربرد شیشه‌های آزمایشگاهی

شیشه‌های آزمایشگاهی برای کاربردهای متنوعی استفاده می‌شوند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

1.  نگهداری و ترکیب نمونه‌ها: شیشه‌آلات آزمایشگاهی برای نگهداری مواد شیمیایی و نمونه‌ها در آزمایشگاه‌های مختلف پزشکی، صنعتی و تحقیقاتی استفاده می‌شوند.
2.  تهیه محلول‌ها: در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی برای تهیه محلول‌های جدید و ترکیب مواد شیمیایی از این ابزارها استفاده می‌شود.
3.  انجام آزمایش‌ها: شیشه‌آلات برای انجام آزمایش‌های مختلف در مراکز علمی، تحقیقاتی و طبی بسیار ضروری هستند.

نحوه ی استفاده از شیشه آلات آزمایشگاهی

با استفاده از شیشه‌آلات و لوازم آزمایشگاهی باید مواظب بود و احتیاط کافی را رعایت کرد. برای این منظور، کاربران باید مهارت لازم برای کار با دستگاه‌ها و وسایل را داشته باشند تا خودشان و وسایل آسیبی نبینند. همچنین، پس از هر بار استفاده، شیشه‌آلات و لوازم را ضدعفونی کنید.

بهترین مدل شیشه آلات آزمایشگاهی

شیشه‌های آزمایشگاهی به دلیل حساسیت فیزیکی، شیمیایی و حرارتی خاصی که دارند، در انواع مختلفی تولید می‌شوند. همانطور که بیان شد، این شیشه‌ها باید به گونه‌ای ساخته شوند که در برابر واکنش‌های شیمیایی و فیزیکی هیچ خطری برای کاربر ایجاد نکنند و همچنین در برابر تغییرات دمایی و حرارتی مقاومت لازم را داشته باشند و به راحتی شکسته نشوند.
بشر، لوله آزمایشی، پیپت، بورت، استوانه مدرج، پتری دیش، پیست، دسیکاتور، قیف، شیشه پودری دهان گشاد، شیشه مایع دهان تنگ و میکروتیوب از جمله پرکاربردترین شیشه‌های آزمایشگاهی هستند. هر یک از این شیشه‌ها کاربردهای خاص خود را دارند. 

نکات ایمنی در مورد شیشه آلات آزمایشگاهی

در استفاده از شیشه‌های آزمایشگاهی، باید محدودیت‌های شیشه در برابر شوک‌های مکانیکی و گرمایی را در نظر بگیرید. همچنین، از انجام اقدامات ایمنی لازم اطمینان حاصل کنید. در آزمایش‌های گرمایی مانند رقیق کردن سولفوریک اسید، مطمئن شوید که واکنش در ظرف مناسبی انجام می‌شود. همچنین، شیشه‌های آزمایشگاهی را هرگز در معرض تغییرات ناگهانی دما یا فشار قرار ندهید.

نحوه ی تشخیص ظروف شیشه ای آزمایشگاهی اصل از غیر اصل

برای تشخیص ظروف غیراصلی در ظروف اندازه‌گیری مانند بورت، بالن، استوانه مدرج و پیپت، می‌توانید یک حجم مشخصی از یک مایع تهیه کنید و آن را در ظرف مورد نظر ریخته تا دقت ظرف را مشخص کنید. ظروف با برند‌های مختلف دارای اندازه‌ها و حجم‌های متفاوتی هستند.
در مورد سایر ظروفی که بیشتر برای انتقال حرارت استفاده می‌شوند مانند بشر، ارلن، بالن ته گرد و ته صاف، کندانسور، قیف شیشه‌ای و دکانتور، راه حل تشخیص از طریق استفاده از گرما است. یک روش شوک حرارتی (تا حدود ۱۰۰ درجه سانتیگراد) و روش دیگر، افزایش دمای ظرف تا دمای ذوب آن است.

قیمت لوازم آزمایشگاهی

در واقع قیمت شیشه‌آلات آزمایشگاهی به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل کیفیت، جنس، حجم و برند می‌شود. برای خرید شیشه‌آلات با کیفیت، بهتر است ابتدا نیاز خود را مشخص کرده و از مشاوران و کارشناسان متخصص کمک بگیرید تا بتوانید محصولاتی با کیفیت و با قیمت مناسب انتخاب کنید.

همچنین، هنگام خرید شیشه‌آلات، باید به قیمت‌های مختلف توجه داشته باشید تا از خرید ابزارهای بی‌کیفیت و نازل قیمت اجتناب کنید. خرید از برندهای معتبر همچون کیان پرتو می‌تواند تضمینی برای کیفیت باشد.

سخن آخر

شیشه‌آلات با ویژگی‌های خاص خود، از جمله مقاومت حرارتی بالا، شفافیت و بی‌اثر بودن در برابر مواد شیمیایی، انتخابی عالی برای آزمایشگاه‌ها به شمار می‌روند. انتخاب صحیح شیشه‌آلات بر اساس نوع آزمایش و نیازهای خاص هر آزمایش می‌تواند به افزایش دقت و کیفیت نتایج کمک کند.
برای خرید شیشه‌آلات آزمایشگاهی با کیفیت و قیمت مناسب، می‌توانید از محصولات معتبر کیان پرتو استفاده کرده و از مشاوره‌های کارشناسان این مجموعه بهره‌مند شوید.

سوالات متداول