مسمومیت‌های ناشی از مواد شیمیایی

مسمومیت‌های ناشی از مواد شیمیایی چیست؟

عوارض مواد شیمیایی یکی از مشکلات بهداشتی است که زندگی همه انسانها را تحت تاثیر قرار داده است.

همه چيزدر دنيا يفيزيكي اطراف ما از مواد شيميايي ساخته شده است. زميني كه روي آن راه مي رويم، هوايي كه تنفس مي كنيم، غذايي كه استفاده مي كنيم، ماشيني كه با آن رانندگي مي كنيم وخانه اي كه درآن زندگي مي نمائيم، ازمواد شيميايي مختلفي تشكيل شده اند. تعدادي از مواد شيميايي كه روزانه با آنها سروكار داريم، مصنوعي و ساخته دست بشر هستند، داروها، مواد آرايشي، مواد شيميايي كه در محيط هاي كاری استفاده مي شوند، مواد شيميايي و شوينده هايي كه در خانه ها به كار مي روند و نظاير آنها جزء مواد شيميايي به حساب مي آيند.

در ادامه به بررسی برخی از انواع مواد شیمیایی پرکاربرد به همراه ویژگی ها و همچنین عوارض آنها (مسمومیت‌های ناشی از مواد شیمیایی) میپردازیم.

1- استالوئيد Acetaldehyele :

نام هاي مترادف :

استيك آلوئيد ، اتانال ، اتيل آلوئيد

موارد استفاده :

در صنعت تهيه اسيد استيك ، ايندريد استيك ، n- بوتانل ، 2.ايتل هگزانول،پراستيك اسيد ، پنتا اريترتول Pentaerythritol  پيريدين كلرال ، 1-3 بوتيل گلي كول و تري فيل اِل پروپان ، تركيب واسطه اي براي مواد شيميايي مختلف

خواص :

جرم مولكولي 05/44 گرم بر مول ، جرم مخصوص ( 4/18 ) 78/0 ، نقطه جوش 2/20 ، نقطه ذوب5/123 ، ضريب شكست ( 20 ) 3116/1 ، مايعي بيرنگ با طعم ميوه اي ، سوزاننده ، كاملاً محلول در آب ، الكل ، اتر ، بنزن ، گاز ولين ، حلال نفتاتولوئن ، گزيلن ، روغن ، تورپن تين واستن

خطرات ( نهاني )

A-قابليت اشتعال :

نقطه اشتعال 40- ( ظرف باز  ، ( ظرف بسته ) ، 89/38 نقطه احتراق 185 درصد انفجار %57-4 ، دانسيته بخار 5/1 فشار بخار 20 ( 20 ) mmhg 0/740 بي نهايت فرار: بخارات ممكن است به منبع اشتعال رسيده شعله ور شده به منبع اوليه برگردد : در هوا بسهولت اكسيد شده و پراكسيد هاي قابل انفجار توليد مي كند .

B= ميزان سميت :

TLV : 200 ppm

TDL :ihl-hmntcl : 134ppm     TFX : TRR

Ipr-rat LDL: 5-mg/kg :orl-rat ld50 : 193 mg /dg :

Scu-rat ld50 : 640 mg / dg

Scu-rat-ldl:60mg/dg 79  wi-tfx:car:

Scu-mus ld50:560mg/dg

عوارض :

محرك چشمها ، پوست ، اعضاي تنفسي ، التهاب شديد ، مخصوصاً در چشمها مي باشد . بعضي اوقات سردرد برنشيت در شخص مصدوم ظاهر مي شود همچنين ورم ريوي ، التهاب پوست و آلبومين در ادرار ، تاثير بر اعصاب مركزي يا بيهوشي و در هنگارم تنفس طولاني مستي مزمن ، تفطير مستي مزمن شخص الكلي را نشان مي دهد . بخارهاي استالوئيد به غشاء مخاطي راههاي تنفسي آسيب مي رساند و مي تواند موجب طپش شديد قلب و ناراحتي هاي معده شود .

حمل و نگهداري :

در جاي خنك و تاريك نگهداري گردد  در حوالي ظرف نگدارنده گاز نيتروژن يا گاز بي اثر موجود مي باشد. دستكشهاي پلاستيكي، دستگاههاي تنفس معمولي و البسه پلاستيكي كه تمام بدن را بپوشاند بكار برده مي شود.

عمليات و اقدامات اضطراري :

احتياطهاي بهداشتي :

تهويه به اندازه كافي –قرقره كردن

اقدامات بهداشتي ( كمكهاي اوليه)  :

چشمهاي تحريك شده و قسمتهايي از بدن كه به اين ماده آلوده شده با آب شستشو گردد . در صورت بلع ماده معده با محلولهاي نمكي شستشو داده شود .

ريختن :

مايع ريخته را با پارچه يا مواد جاذب موجود پاك نمائيد در زير هود تبخير نموده و آنها را با سوزاندن پارچه يا مواد جذب كننده از بين ببريد .

انهدام مواد زائد :

در يك حلال قابل احتراق حل گردد . از آنجا نيز محلول را در يك كوره afterbunner بپاشيد .

2-اسيد استيك

نام هاي مترادف :

اتانوئيك اسيد ، اسيد سركه ، متان كربوكسيليك اسيد

موارد استفاده :‌

در صنعت تهيه اينيدريد اسيد ، استاتها ، استرهاي استيك ، در توليد پلاستيكها ، داروها  ، رنگها ، حشره كش ها ، مواد شيمي عكاسي ، چاشني غذا ، منهدم كننده شيره كائوچوي طبيعي ، اسيديته كردن چاههاي نفتي ، چاپ روي الياف نساجي ، حلال بكار برده مي شود .

خواص :

جرم مولكولي 5/60 ، جرم مخصوص ( 4/20 )0492/1 gr  نقطه ذوب 63/16 ، نقطه جوش 118 ضريب شكست ( 20 ) 3718/1 مايع شفاف بيرنگ با بوي تند در آب ، الكل ، گليسيرين ، اتر ، كربن تتراكلريد مخلوط مي شود . غير محلول در كربن دي سولفاليد با كربنات ها ، ئيدرواكسيدها ، بسياري اكسنده ها به فسفات ها تركيب مي شوند .

ميزان خطرات :

A-قابليت اشتعال :

نقطه اشتعال : 43 ( ظرف باز ) ، 40 ( ظرف بسته ) : در درجه حرارت اشتعال 427 ، قابليت احتراق بين 4 – %16 ، دانسيته بخار 07/2 بخارات با هوا مخلوط قابل انفجاري تشكيل مي دند در تماس با اسيد كروميك ، سديم پراكسايد ، اسيد نيتريك يا ساير مواد اكسيد كننده خطراتي ايجاد      مي كند .

B- سميت :

TLV: 10ppm

TDL: ihi-hmv tdl:816ppm/388 tfx:irr:orl-rat ld50 3310 mg/kg:orl-hmntdl : 1470 mg/kg

Tfx:6lt:hil-hmn lcl:50ppm tfx:irr : ihl-mus

Lc50:56ppm/ih:ivn-mus LD 525 mg/kg:rec-rbt

عوارض ( علائم ) :

سياه شدن پوست بدن و دستها ، تاول ، كلفت شدن لايه شاخي پوست و ترك خوردگي ، نارحتي ملتحمه ، خراش و تورم قرنيه ، در صورت بلع ماده در دهان ، حلق ، مري و شكم ايجاد درد مي كند ، استفراغ ، استفراغ خوني ، اسهال خوني ، مدفوع خوني ، التهاب حنجره ، برونشيت ، ناراحتي ريوي ، ذات الريه ، نارسايي قلب و عروق ، وجود آلبومين و خون در ادرار

حمل و نگهداري :

از آسيب رسيدن به ظرف محتوي ماده جلوگيري گردد . ماده را در خارج از محوطه يا انبار ضميمه گردد ، جدا از مواد اكسيد كننده نگهداري كنيد و از نگهداري‌ ان در نزديكي مواد قابل اشتعال خودداري شود از آن جايي كه بهنگام انجماد حجم اين ماده زياد مي شود كه موجب شكسته شدن ظرف محتوي آن مي شود بايد در بالاي نقطه انجمادش نگهداري شود .بهنگام كار عينك با حفاظ ، دستگاه تنفس معمولي و لباس محافظ پلاستيكي بپوشيد .

عمليات و اقدامات اضطراري  :

A-احتياطهاي بهداشتي : تهويه مناسب

B-اقدامات بهداشتي ( كمكهاي اوليه ) :

چشمهاي تحريك شده را به مدت 15 دقيقه با آب بپوشيد ، قسمتهاي آلوده شده بدن را با‌اب و صابون بشوئيد در صورت بلع ماده با اب آهك شستشو داده شده و داروي مسكن نيز تجويز گردد .

C- احتياطهاي آتش سوزي :

پاشيدن آب . مواد شيميايي خشك ، كف الكل ، يا كربن دي اكسايد مورد استفاده قرار گيرد .آب براي خنك كردن ظروف درمعرض آتش بكار برده شود .

ريختن و نشد :

ماده را با كربنات سديم يا بي كربنات بپوشانيد و به مخلوط آب اضافه و خنثي نماييد و همراه با مقادير زياد آب در فاضلاب بريزيد .

انهدام مواد زائد :

مستقيماً يا بعد از حل كردن در يك حلال قابل اشتعال در كوره با Afterburner بسوزانيد .

3-استيك :

استيل اكسايد

موارد استفاده :

عامل استيله و جذب آب در سنتز شيمي آلي مي باشد ( در صنعت استات ونيل ، فيبرهاي استات سلولز و رزين ها ، داروها ، رنگ ها ، عطرها و مواد منفجره )

خواص : جرم مولكولي   9/102 جرم مخصوص 08/1 ( 20/20) نقطه جوش 9/139 نقطه ذوب 1/37 ضريب شكست 3904/1 (20 ) بيرنگ ، روان ، مايعي فوق العاده انكساري با بوي خيلي تند ، قابل مخلوط با الكل ، اتر ، اسيد استيك و استات اتيل به آرامي در آب تجزيه شده و اسيد استيك تشكيل مي دهد .

( خطرات نهايي ) :

A-  قابليت اشتعال :احتمال آتش سوزي نادر است .

قابل اشتعال : خطر ملايم آتش سوزي ، نقطه اشتعال 4/49 درجه احتراق 389 قابليت اشتعال بين %1/10-7/2  غلظت زياد اين ماده در آب يا محلول رقيق اسيد استيك در حضور اسيد معدني ايجاد حرارت زياد كرده و خطرناك است .

در حالت طبيعي پايدار است ، ولي در حالت افزايش درجه حرارت يا فشار يا تركيب شدن با ساير مواد فعال خطرناك است .

B-ميزان سميت :  TLV : 5ppm

TDL: orl-rat ld:1780mg/kg:ihl-ratlcl, 100ppm/4h

عوارض ( علائم ):

سوزش ، فساد تدريجي چشمها . پوست و پرده مخاطي ، فساد قرنيه، سوزش در بيني و حلق ، سرفه ، تهوع ، استفراغ و درد شكم

حمل و نگهداري : دور از منابع قابل اشتعال و مواد غذايي ، اسيد نيتريك ، پراكسيد سديم و … نكهداري شود . دستكشهاي پلاستيكي ، لباس ، محافظ و دستگاه تنفس

عمليات و اقدامات اضطراري

A- احتياطهاي بهداشتي : هواي آزاد همراه با قرقره كردن ، افرادي كه بيماريهاي چشمي ، ريوي ، پوستي دارند از تماس با اين ماده در حذر باشند .

B-اقدامات بهداشتي : ( كمكهاي اوليه ) شستشوي آني چشمها با آب ، قسمتهاي آلوده را با آب و صابون بشوئيد . شستشوي معده ، در صورت بلعيدن با سرم نمكي ادامه پيدا كند .

ريختن و نشد :

ماده را با خاكستر كربنات سديم يا بي كربنات بپوشانيد . مخلوط كنيد و آب اضافه نمائيد . بعد از خنثي نمودن با مقدار كافي اب به مجاري فاضلاب زهكشي كنيد .

انهدام مواد زائد : بطور مستقيم يا بعد از حل كردن در يك حلال قابل اشتعال در كوره با afterburner بسوزانيد .

4-استن :

نامهاي مترادف : دي متيل كتون ، بتا – كتوپروپان ، 2-پروپانون ، پيرواستيك اسيد

موارد استفاده : واسطه براي MMA,MIBK بيس فنول A

حلال استات سلولز پاك كردن وسايل دقيق استخراج تركيبات مختلف عمده از مواد حيواني و گياهي

خواص : جرم ملكولي08/58 . جرم خصوص ( 20/20 ) 792/0 نقطه ذوب 3/94 – نقطه جوش 2/56 و ضريب شكست ( 20 ) 3591/1

بيرنگ ، مايع فرار با بوي شيرين كه كاملاً مخلوط شدني با‌اب ، الكل ، اتر ، كلروفرم و روغنها

خطرات بالقوه ( نهاني ) :

A- قابليت اشتعال :

قابل اشتعال : نقطه اشتعال ( لوله باز ) 20- درجه حرارت احتراق 8/537 دانسيته بخار  0/2 : قابليت اشتعال محدود به 8/12 – 6/2 فشار بخار ( 20 ) mmHg 180

B-ميزان سميت TLV:100ppm

بميزان ppm6/1 در هوا بوي آن استشمام مي شود.

TDL: ih-hmm tcl:500ppmsfx:exe

عوارض ( علائم ) :

التهاب ملتحمه چشم خراش قرنيه ، سردرد ،  خستگي ، زخم معده ، تهوع ، استفراغ ، بي حالي ، فلج

حمل و نگهداري : دور از كليه مواد آتش زا قرار گيرد براي تخليه تانكر محتوي اين ماده بهتر است از سيفون يا پمپ از سمت بالاي تانكر استفاده نمود .

يك گاز بي اثر مانند نيتروژن با يك لوله تخليه در تحت فشار b/sq  gauge  251 يا كمتر مي تواند مورد استفاده قرار گيرد . از قاب عينكهاي پلاستيكي ، جواهرات ، خودنويسها ، مدادها ، جورابهاي نايلني و ساير وسايل نايلوني دور نگه داشته شود .

هنگام استفاده از اين ماده دستكشهاي پلاستيكي ، پيش بندهاي پلاستيكي ، عينكهاي مخصوص مواد شيميايي بكار برده شود . نبايد در كشتيهاي حمل و نقل همراه با مواد غذايي ، منفجره ، مواد سمي ، مواد راديو اكتيو ، مواد اكسيد كننده و پراكسيدهاي آلي در يكجا با هم نگهداري شود .

عمليات و اقدامات اضطراري

A- احتياطهاي بهداشتي :

تهويه كافي

B-اقدامات بهداشتي :

چشمهاي تحريك شده را با آب بشوئيد ، پوست‌الوده را با‌آب و صابون بشوئيد . معده را شستشو دهيد . در صورت بلع شستشو با محلول نمك انجام گيرد .

جهت  تامين تجهیزات آزمایشگاهی و مواد شیمیایی به سایت کیان پرتو تجهیز مراجعه فرمایید.